اینترنت و فضای مجازی در عصر امروزی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی اجتنابناپذیر برای زندگی، کار و ارتباطات بشری است. با این حال استفاده بیرویه و بدون مدیریت از این فضای نامحدود زنگ خطری جدی برای سلامت روان جامعه به صدا درآورده است.
مطابق آخرین آمار منتشر شده در سال ۱۴۰۲، تعداد کاربران اینترنت پهنباند (شامل ثابت و سیار) در کشور از مرز ۱۱۶ میلیون کاربر گذشت. این عدد ضریب نفوذ اینترنت را به ۱۳۷ درصد رسانده است.
احمد اسفندیاری، جامعهشناس در گفتوگو با خبرنگار قزویننیوز با بیان اینکه اینترنت یکی از بزرگترین انکشافات انسان قرن بیست و یکم است که توانسته تحول عظیمی در جهان و جامعه بشری ایجاد نماید، اظهار کرد: اگر انقلاب صنعتی را از جمله رخدادهای عظیم جامعه جهانی بدانیم، بی اغراق تأثیرات اینترنت کمتر از آن نبوده است. با وقوع انقلاب صنعتی، محصول و کالا به سمت تولید انبوه رفت و با اینترنت، دادهها و اطلاعات به صورت انبوه تولید شد.
وی در ادامه گفت: در این میان ساده انگارانه است که انقلاب صنعتی را صرفاً به تغییر و تحولات در صنایع، کارخانهها و شرکتهای تولیدی تقلیل دهیم، انقلاب صنعتی در ابتدای امر، صنایع را متحول ساخت اما در ادامه به سایر حوزههای حیات اجتماعی تسری یافت و تنها در حوزه صنعت متوقف نشد.
این جامعهشناس بیان کرد: اینترنت نیز تنها به تولید داده و اطلاعات محدود نشده بلکه تمام ساحتهای زیست اجتماعی بشر را تحت تاثیر قرار داد و شدت تاثیر اینترنت بسیار به فرهنگ مصرفکنندگان وابسته است.
وی با اشاره به اینکه آیا اینترنت باید در خدمت بشر باشد یا بشر در خدمت اینترنت؟ افزود: هر چه جلوتر میرویم فرهنگ استفاده از اینترنت در بین مردم تقویت میشود. در حال حاضر بیشتر مردم به نحو درست و منطقی از فضای مجازی و اینترنت استفاده میکنند، اما در برابر افرادی نیز هستند که به علت استفاده زیاد از این فضا به فضای مجازی وابستگی مفرط پیدا کردهاند.
اسفندیاری با اینکه فضای مجازی فرصت خلوت را از انسان امروزی گرفته است، اظهار کرد: انسان موجودی است که گاهی به تنهایی و تأمل، گاهی قدم زدن و گاهی نیز به حضور در جمع نیاز دارد، اما امروزه فضای مجازی این خلوت و جلوت را در انسان امروزی محدود و کمرنگ ساخته است که این موضوع به سلامت جسم و روان آدمی آسیب میرساند و این مسائل مهمترین چالشهای اجتماعی و فرهنگی اینترنت و فضای مجازی هستند که لازم است متخصصان حوزه علوم انسانی بیشتر بدان بپردازند و ابعاد و لایههای آن را شناسایی کنند.
وی ادامه داد: بهتر آن است که جانب تعادل در زندگی اجتماعی و استفاده از فضای مجازی حفظ شود، به فرموده حضرت محمد(ص) هر چیز که از حد تعادل تجاوز نماید، برای آدمی تولید زحمت میکند.
این جامعهشناس در خصوص سواد استفاده از رسانه عنوان کرد: سواد رسانه در استفاده مطلوب و بهینه از این فضا بسیار میتواند راهگشا باشد، اینکه مخاطب اینترنت بداند دقیقاً چه میخواهد و تا چه اندازه میبایست به دادههای موجود در فضای مجازی اطمینان داشته باشد، بخشی از سواد رسانه است.
وی با اشاره به نقش خانوادهها در مواجهه با پدیدههای اجتماعی تصریح کرد: در مواجهه با پدیدهها اجتماعی هرگز نباید نقش خانواده نادیده گرفته شود چراکه خانواده نقش بسیار مهمی در استفاده درست از فضای اینترنت بر عهده دارد. من به عنوان والد، چطور میتوانم در حالی که خودم به فضای مجازی و اینترنت وابستگی شدیدی دارم، به فرزندم بگویم که از این فضا به صورت درست، متعادل و منطقی استفاده کند، طبیعی است که فرزند من از من الگو برداری خواهد کرد.
اسفندیاری در پایان یادآور شد: اما اگر والدین با نحوه استفاده صحیح از این فضا آشنا باشند طبیعی است که این الگوی رفتاری در خانواده تسری خواهد یافت، این رفتار باید از خود والدین آغاز شود سپس در خانواده نهادینه گردد تا در رفتار فرزندان تظاهر یابد.
انتهی پیام/ ت
